give & take เรื่องใหญ่ของเด็กยุคใหม่

โดย: บุษกร


“ค า ด ห วั ง อะไรกับลูก” คือคำถามที่พ่อแม่ส่วนใหญ่มักถูกถาม


หลายคนคงเคยถามตัวเองด้วยประโยค นี้ และคำตอบร้อยทั้งร้อยก็คือ “อยากให้ลูกมีความสุข”

แต่สุขแบบไหน และที่มาของความสุขนั้นด้วยวิธีการอย่างไร ล้วนขึ้นอยู่กับการเลี้ยงดูและวิถีการใช้ชีวิตของแต่ละครอบครัว

แต่ทราบไหมคะว่าจุดเริ่มต้นของการดำเนินชีวิตที่มีความสุขจริงๆแล้ว
ก็คือ “การรู้จักเป็นผู้ให้”

แต่ด้วยเพราะสังคมปัจจุบัน หรือวิถีชีวิตที่เปลี่ยนไป ทำให้เด็กที่เติบโตมาส่วนใหญ่กลับดำเนินชีวิตอยู่บนพื้นฐานของการมีตนเอง เป็นศูนย์กลางและมักจะเป็นผู้ ”รับ” แต่เพียงฝ่ายเดียว เมื่อถูกบ่มเพาะสิ่งเหล่านี้มากขึ้น มากขึ้นก็เลยเถิดเกิดปัญหาให้เห็นกันมากมายในทุกวันนี้ค่ะ

นี่คือเหตุผลสำคัญที่ใครก็ตามที่เป็นพ่อแม่ล้วนต้องหันมาใส่ใจและบ่มเพาะ ปลูกฝังเรื่องนี้แก่ลูกหลานกันเสียแต่วันนี้ เพราะมีบทพิสูจน์จากผู้ที่มี ความสุข ประสบความสำเร็จในชีวิต(แบบสมดุล) หลายต่อหลายคนที่บอกว่า การรู้จักเป็นผู้ให้ที่ดี และเป็นผู้รับที่เหมาะสม มีความหมายต่อ “ความสุข” และ “ความพอดี” ในชีวิตของคนๆหนึ่งมากมายนัก

และถ้าคำตอบของคุณผู้อ่านคือ “อยากให้ลูกมีความสุข(ทุกข์น้อยลง)” มาเริ่มต้นปลูกฝังเรื่องนี้กันเลยค่ะ

เพาะเมล็ดพันธุ์ การให้
ถ้าหากอยากให้ลูกรู้จักบทบาทแห่งการเป็นผู้ให้และผู้รับที่ดี ก็ต้องหว่านเมล็ดพันธุ์เช่นนั้นลงไปในหัวใจของลูกค่ะ

จริงอยู่ในช่วงแรกของชีวิตหนูๆ มีชีวิตที่มีความสุขได้ด้วยการเป็นผู้รับสิ่งต่างๆ ทั้งอาหาร และความรักความเอาใจใส่จากพ่อแม่ ช่วงขวบแรกของชีวิตนี้จึงเป็นเวลาทองแห่งการสร้างพื้นฐานด้านจิตใจอันมั่นคง ด้วยการเป็นผู้รับความสุขความสบายใจจากการดูแลอย่างดีของพ่อแม่ และเมื่อได้รับการเติมเต็มทุกความต้องการ กินอิ่ม นอนหลับ ได้เล่นสนุก ได้รับความรักความเอาใจใส่อย่างเต็มเปี่ยมจะช่วยให้หนูมีอารมณ์แจ่มใส มีจิตใจมั่นคง และเมื่อไม่ขาดแคลนทั้งด้านกายภาพหรือด้านจิตใจ ลูกก็จะมีหัวใจเมตตา สามารถเรียนรู้เรื่องการเป็นผู้ให้ได้ง่ายขึ้นในวันข้างหน้าค่ะ

วัยทารก....ก่อรากฐานจิตใจดีและมั่นคง
ถึงทารกตัวน้อยจะยังเรียนรู้เรื่องการเป็นผู้ให้ได้ไม่มากนัก แต่ลูกกำลังเรียนรู้ประสบการณ์ที่ดีจากการเป็นผู้รับ หนูน้อยต้องได้รับการเติมเต็มความต้องการด้านกายภาพ ได้รับการดูแลเรื่องกิน-นอนที่เหมาะสม มีคนคอยดูแลเอาใจใส่ เล่นด้วยเพื่อสร้างความรู้สึกมั่นคงปลอดภัยขึ้นในใจลูก

เมื่อลูกร้องไห้คุณพ่อคุณแม่ควรรีบหาสาเหตุ เช่น ลูกหิวนม ง่วงนอน หรือลูกกำลังเบื่ออยากให้มีคนสนใจ เมื่อพบสาเหตุแล้วก็ให้ตอบสนองความต้องการนั้นอย่างเหมาะสม แน่นอนว่าเด็กน้อยที่ได้รับการตอบสนองความต้องการอย่างทันท่วงทีจะรู้สึก อบอุ่นปลอดภัย ในทาง กลับกันเด็กที่ไม่ได้รับการเอาใจใส่ ถูกปล่อยปละละเลย จะรู้สึกอ้างว้าง ว้าเหว่ ซึ่งอาจจะพัฒนาสู่การมีปัญหาทางอารมณ์ ไม่เห็นคุณค่าของตนเอง ต่อต้านสังคม และเป็นคนเห็นแก่ตัวได้

แรงเสริม...เมล็ดแตกหน่อ
หลังจากเป็นฝ่ายได้รับมาในช่วงแรก พอลูกอายุได้ 7-8 เดือนคุณพ่อคุณแม่เริ่มสอนเรื่องการให้ได้แล้วค่ะ ซึ่งหนูน้อยเริ่มเรียนรู้เรื่องการเป็นเจ้าของ เริ่มติดพ่อแม่ จำสิ่งแวดล้อมที่คุ้นเคยและจดจำของเล่นชิ้นโปรดได้แล้ว

ลองชวนลูกเล่นเกม ‘ของหนู ของแม่’ ให้ลูกยื่นของเล่นที่อยู่ในมือให้เรา ส่งของนั้นกลับคืนเมื่อลูกแสดงท่าทางอยากได้ แล้วยื่นมือขอให้ลูกส่งของให้อีก การทำอย่างนี้คือการสื่อสารให้ลูกเข้าใจว่า ไม่ว่าของชิ้นนั้นที่ลูกกำลังเล่นอยู่จะสำคัญและทำให้ลูกมีความสุขมากเพียง ใด แต่ถ้าไม่มีของสิ่งนั้นหรือหนูยื่นของสิ่งนั้นให้กับแม่แล้ว สิ่งของนั้นก็ไม่ได้หายไปไหน และแม่ก็ยังอยู่เพื่อรักลูกและเอาใจใส่ลูกอยู่เสมอ

หัวใจดวงน้อยที่ได้รับความรักอย่างเต็มเปี่ยมจะเรียนรู้เพื่อเป็นผู้ให้ที่ ดีได้ เมื่อเติบโตขึ้นหนูจึงสามารถที่จะให้สิ่งของ หรือให้ความรักความเอาใจใส่ผู้อื่นได้ เช่นเดียวกับที่หนูเคยมีความสุขจากการได้รับมาแล้วในวัยเด็ก

นั่นแสดงว่าเมล็ดพันธุ์แห่งการเป็นผู้ให้ได้ฝังลึกลงสู่จิตใต้สำนึกของลูก แล้ว ตั้งแต่วันที่ลูกมีความสุขจากการเป็นผู้ได้รับนั่นล่ะค่ะ

วัย 1-3 ปีรดน้ำพรวนดินให้ต้นกล้า
เมื่อเพาะเมล็ดพันธุ์แห่งการเป็นผู้ให้และผู้รับไปแล้ว อย่าลืมรดน้ำพรวนดินให้ต้นกล้านั้นเติบโต ด้วยการสร้างสถานการณ์และบรรยากาศความสุขใจจากการเป็นผู้ให้และผู้รับ ในชีวิตประจำวันของลูก

คุณพ่อคุณแม่ที่มีลูกในวัย 1-3 ขวบจะต้องเข้าใจธรรมชาติของลูกในวัยนั้นก่อนค่ะ ว่าวัยนี้จะเริ่มเอาตนเองเป็นศูนย์กลางในทุกๆ เรื่องมากขึ้น เพราะลูกรู้สึกถึงการมีตัวตนอยู่ของตนเองอย่างลึกซึ้งรุนแรงมากกว่าในวัย ทารก รวมถึงรู้สึกถึงการเป็นเจ้าของสิ่งที่ตนเองครอบครอง ช่วงวัยนี้ล่ะค่ะที่เหมาะจะสอดแทรกแนวคิด และบทบาทเรื่องการเป็นผู้ให้-ผู้รับให้กับลูกได้ดีที่สุด ควรเริ่มจากการแนะลูกเป็นผู้ให้กับคนใกล้ตัวก่อน พร้อมๆ กับพยายามสร้างความรู้สึกที่ดีอย่างเป็นรูปธรรม ทั้งในสถานการณ์การเป็นผู้ได้รับ และสถานการณ์การเป็นผู้ให้ เช่น ยิ้มแย้มหัวเราะและขอบคุณเมื่อรับของจากลูก เพราะเมื่อลูกเห็นเรามีความสุข ลูกก็จะมีความสุขด้วย หนูน้อยจะสามารถเรียนรู้ได้ว่าความสุขใจและการดั้บการชื่นชมเกิดได้จากทั้ง สองบทบาทและเป็นเรื่องปกติธรรมดาของชีวิตในการเป็นทั้งผู้ให้และผู้รับ

พอใจเมื่อได้รับ
หนูน้อยชอบรับของอยู่แล้ว เพราะไม่ว่าใครจะให้อะไรถือเป็นสิ่งใหม่สำหรับหนูเสมอ ลูกจึงพอใจและตื่นเต้นเมื่อได้รับสิ่งของเล็กๆ น้อยๆ จากคุณพ่อคุณแม่ ดังนั้นเทคนิคที่จะสอดแทรกได้คือ คุณพ่อคุณแม่ไม่ควรให้เฉพาะลูกอยู่คนเดียวตลอดเวลาแต่ควรให้คนอื่นด้วย เช่น ถ้าซื้อขนมมาฝากลูก ถ้ามีเด็กคนอื่นๆ อยู่ด้วยก็แบ่งขนมให้เพื่อนๆ ของลูกด้วย เป็นต้น พยายามสร้างบรรยากาศที่ดีของการให้เพื่อให้ลูกรู้สึกว่าเป็นเรื่องธรรมดาที่ จะมีการแบ่งปัน และเป็นเรื่องสนุกสนานที่จะกินขนมด้วยกัน เล่นของเล่นด้วยกัน ในขณะเดียวกันกับที่หนูก็ได้รับในส่วนที่เป็นของหนูอย่างพอใจไปแล้วด้วย

เป็นแบบอย่างที่ดีของการให้
เรารู้กันดีว่าลูกชอบเลียนแบบคุณพ่อคุณแม่ โดยเฉพาะในวัยนี้คุณพ่อคุณแม่ถือเป็นฮีโร่ที่ลูกอยากเลียนแบบมากที่สุด เราจึงควรถือโอกาสนี้แสดงบทบาทการเป็นผู้ให้เพื่อเป็นตัวอย่างให้ลูกทำตาม เช่น พาลูกไปมอบของขวัญให้กับญาติผู้ใหญ่ ไม่ว่าจะเป็นของขวัญวันเกิดคุณตาคุณยายหรือให้ของขวัญปีใหม่กับญาติๆ ที่ลูกคุ้นเคย เป็นต้น และถ้าเป็นไปได้อาจจะให้ลูกรับหน้าที่เป็นคนมอบของขวัญ เพราะญาติๆ มักจะเอ็นดูเด็กๆ อยู่แล้ว การที่เด็กเข้าไปให้ของท่านย่อมชื่นชมลูก ได้รับการโอบกอด หอมแก้ม ลูบหัว ซึ่งจะช่วยให้หนูน้อยภาคภูมิใจและเห็นคุณค่าในสิ่งที่ตนเองได้ให้ไป

สร้างประสบการณ์ดีๆ จากคนใกล้ตัว
เริ่มจากการให้สิ่งของเล็กๆ น้อยๆ ที่ลูกมี แบ่งปันให้กับคนใกล้ตัว ซึ่งจะทำให้หนูเข้าใจเรื่องได้ง่ายกว่า ถ้าได้ให้อะไรกับคนที่ตนเองรัก เช่น ถ้าลูกมีขนมแบ่งให้คุณพ่อคุณแม่กินได้ไหม หรือมีของเล่นแบ่งให้คุณพ่อคุณแม่เล่นด้วยนะคะ เป็นต้น เมื่อลูกให้แล้วก็ควรแสดงให้ลูกเห็นอย่างชัดเจนถึงความรู้สึกดีๆ ของการเป็นผู้ให้และผู้รับ หากลูกแบ่งขนมให้กินคุณแม่ควรแสดงออกให้ลูกเห็นว่าเราดีใจ ด้วยการยิ้มแย้ม ขอบคุณ และเวลากินก็แสดงท่าทางว่าขนมนั้นอร่อยจริงๆ ลูกจะรู้สึกดีที่ได้เห็นคุณพ่อคุณแม่มีความสุข ซึ่งนั่นจะทำให้จิตใจของลูกเกิดการรับรู้ว่า การทำให้คนอื่นมีความสุขด้วยการให้นั้นมีอยู่จริง เพราะเด็กวัยนี้จะเรียนรู้ได้ง่ายที่สุดจากการให้กับคนใกล้ตัว และเรียนรู้ได้ดีกว่าจากสิ่งที่เห็นเป็นรูปธรรมด้วย หลังจากนั้นจึงเริ่มเผื่อแผ่การให้สู่คนอื่นๆ ที่อยู่รอบข้างลูก เช่น พาลูกเอาขนมไปฝากคุณป้าข้างบ้าน หรือเวลาไปไหนก็ซื้อขนมมาฝากเพื่อนบ้าน