สอนลูก..รักสะอาด  โดย อาราดา

กุญแจสำคัญของการสร้างทัศนคติที่ดีในการทำความสะอาดร่างกาย คือการเริ่มสอนให้ลูกรู้จักดูแลความสะอาดตั้งแต่อายุน้อยๆ เพื่อสร้างนิสัยรักความสะอาด รักสุขภาพ ให้มีสุขอนามัยที่ดีในอนาคต โดยที่คุณพ่อคุณแม่ไม่ต้องคอยจ้ำจี้จ้ำไชเลยล่ะค่ะ วัย 1-2 ขวบ เด็กวัยนี้จะมีความกลัวมากกว่าเด็กวัยอื่นๆ ค่ะ หากมีเหตุการณ์ที่ทำให้กลัวเพียงครั้งเดียว ก็จะจดจำจนทำให้แก้ไขได้ยาก อย่างกรณีอาบน้ำ หากหนูน้อยคนไหนเคยโดนแชมพู หรือสบู่เข้าตา เขาจะกลายเป็นเด็กที่กลัวการอาบน้ำสระผมขึ้นสมองเลยค่ะ ดังนั้น จึงควรระมัดระวังไม่ให้เกิดเหตุการณ์ไม่ดีที่จะทำให้ลูกฝังใจได้ค่ะ การสอนลูกวัย 1-2 ขวบ เป็นการสอนให้เด็กซึมซับ และเคยชินกับการดูแลความสะอาดเท่านั้น คุณยังต้องคอยช่วยจับมือลูกในการแปรงฟัน ให้ลูกใช้ขัน หรือฝักบัวในการราดน้ำเอง แต่ก็ยังต้องมีคุณคอยช่วยถูสบู่อยู่ อย่าคาดหวังว่าลูกจะทำความสะอาดร่างกายได้สะอาดหมดจด และทำได้เองโดยไม่ต้องสั่ง เพราะถึงแม้ว่าลูกวัยนี้จะสามารถหยิบจับ เดินเหินได้คล่องบ้างแล้ว แต่ก็ยังเด็กเกินไปที่จะคิดทำอะไรด้วยตัวเอง คุณพ่อคุณแม่จึงควรเป็นผู้ช่วย คอยแนะแนวทางปฏิบัติให้ลูกทีละขั้นตอน และทำให้เป็นกิจวัตร ซึ่งต้องผนวกกับความสนุกและใช้เวลาสั้นๆ เพื่อไม่ให้ลูกเบื่อค่ะ วัย 2-3 ขวบ ลูกวัย 2-3 ขวบ มีความเป็นตัวของตัวเองมากขึ้น และต้องการแสดงศักยภาพที่ตัวเองมีอยู่ให้คุณได้เห็น เมื่อลูกมีความเชื่อมั่นในตัวเองมากขึ้น คุณก็ต้องเชื่อมั่นในศักยภาพของลูกด้วย ปล่อยให้เขาได้หัดทำอะไรด้วยตัวเองบ้าง ไม่ใช่พอลูกทำอะไรไม่ถูกรีบจัดการให้เสียหมดทุกอย่าง จนลูกเกิดความเคยชินไม่ยอมทำอะไรด้วยตัวเอง เพราะรู้ว่าถ้าไม่ทำคุณก็จะทำให้ ยิ่งถ้าคุณบ่นเมื่อลูกทำอะไรไม่ถูก จะเป็นการลดทอนความมั่นใจของลูกด้วยค่ะ ทั้งถอดเสื้อผ้า รองเท้า ถุงเท้า ล้างหน้า อาบน้ำ ลูกวัยนี้สามารถทำได้เองค่ะ แต่ศักยภาพในการทำกิจกรรมต่างๆ ยังไม่ดีเท่ากับผู้ใหญ่อย่างเราๆ ดังนั้น คุณจึงต้องคอยให้คำแนะนำที่ถูกต้อง เปิดโอกาสให้ลูกได้หัดแปรงฟัน อาบน้ำ สระผมด้วยตัวเอง โดยมีคุณคอยดูแลอยู่ข้างๆ ถ้าลูกเบื่อควรโยงกิจกรรมต่างๆ เข้ากับความสนุก พร้อมอธิบายให้ลูกฟังว่าการดูแลความสะอาดร่างกายเป็นสิ่งจำเป็นที่ต้องทำทุกวัน ที่สำคัญ คุณต้องเป็นตัวอย่างให้ลูกเห็นว่าคุณก็ทำกิจกรรมเหล่านั้นทุกวันด้วยเหมือนกัน แปรงสะอาด อาบสนุก สระสบาย วิธีที่จะทำให้ช่วงเวลาแห่งการสอนลูกรักสะอาดเป็นเรื่องสนุกทำได้ดังนี้ค่ะ เลือกเอง - ให้ลูกเลือกอุปกรณ์เกี่ยวกับการทำความสะอาดร่างกายไม่ว่าจะเป็นแปรงสีฟัน แชมพู สบู่ ฟองน้ำขัดตัวด้วยตัวเอง แต่ต้องแน่ใจว่าของทุกชิ้นที่ลูกเลือกเหมาะกับช่วงวัยของลูกจริงๆ เช่น แปรงสีฟันควรเป็นแปรงที่ออกแบบมาสำหรับเด็ก แชมพู สบู่ที่อ่อนโยนต่อผิวบอบบาง เป็นต้น หลากหลาย - ให้ลูกมีแปรงสีฟัน แชมพู สบู่ ที่หลากหลาย เพื่อเป็นตัวเลือกที่เพิ่มความสนุกตื่นเต้นก่อนเริ่มกิจกรรมได้เหมือนกันค่ะ ป้องกันได้ - ชวนกันไปซื้อหมวกคลุมเวลาสระผม ถามลูกว่าอยากได้สีไหน และอธิบายสรรพคุณ เช่น “หมวกเอาไว้ใส่เวลาสระผม กันแชมพูเข้าตาลูก ต่อไปนี้จะได้ไม่ต้องกลัวการสระผมแล้ว หนูอยากได้สีไหนจ๊ะ” เป็นต้น สนุก - หาของเล่นสำหรับเล่นเวลาอาบน้ำ อาจเป็นตุ๊กตาลอยน้ำได้ หรือที่เป่าฟองสบู่มาเล่นกับลูกขณะทำกิจกรรม อาจเปิดดนตรีคลอไปด้วย จะได้ทั้งสนุกและผ่อนคลายค่ะ สอนยังไง...ให้หนูทำ คนส่วนใหญ่เข้าใจว่าวัยนี้เป็นวัยต่อต้าน ที่สั่งให้ทำอะไรเป็นต้อง “ไม่ ไม่ ไม่” ซะทุกที ซึ่งจริงๆ แล้วเขาไม่ได้คิดจะต่อต้านอะไรคุณพ่อคุณแม่หรอกนะคะ เพียงแต่ต้องการแสดงความเป็นตัวของตัวเองอวดให้คุณเห็นเท่านั้นเอง ดังนั้น ถ้าต้องการขจัดปัญหาสั่งให้ลูกทำอะไรก็ “ไม่” ตลอด ต้องทำตามนี้ค่ะ ทำเป็นกิจวัตร - ทำให้ลูกคุ้นเคยกับการทำความสะอาดร่างกายอย่างเป็นประจำสม่ำเสมอ โดยเลือกเวลาเดิม หรือใกล้เคียงกับเวลาเดิม เช่น อาบน้ำตอนตื่นนอน และก่อนเข้านอนทุกวัน แปรงฟันหลังอาหารทุกครั้ง เป็นต้น เปลี่ยนคำสั่งให้เป็นการชักชวน - อย่างที่ทราบกันดีว่าลูกวัยนี้ไม่ชอบให้คุณออกคำสั่งเท่าไรนัก คุณจึงควรหลีกเลี่ยงการบังคับ หันมาใช้วิธีพูดเชิญชวนแทนค่ะ เช่น พูดกับลูกว่า “วันนี้มาลองอาบน้ำด้วยสบู่กลิ่นใหม่ที่ลูกไปเลือกซื้อมาดีไหมจ๊ะ” หรือ “วันนี้ลูกอยากใช้แปรงสีไหนแปรงฟันจ๊ะ” ถ้าเขายังไม่อยากทำก็อย่าบังคับค่ะ ค่อยๆ เป็นค่อยๆ ไปดีที่สุด เป็นตัวอย่างให้ลูกดู - เมื่อถึงเวลาอาบน้ำ แปรงฟัน คุณพ่อคุณแม่อาจพูดขึ้นมาลอยๆ ว่า “ทานอาหารเสร็จแล้วต้องแปรงฟัน ไปดูคุณแม่แปรงฟันไหมคะ” จากนั้นก็แปรงฟันให้ลูกดู ลูกจะค่อยๆ จดจำ และอยากทำเหมือนคุณบ้าง ตามลักษณะนิสัยชอบเลียนแบบของวัยนี้ค่ะ ร่วมวงทำกิจกรรม - ชวนลูกทำกิจกรรมต่างๆ ร่วมกัน ไม่ว่าจะเป็นแปรงฟัน อาบน้ำ สระผม แต่ในกรณีอาบน้ำ อย่าลืมว่า คุณต้องระวังเรื่องการแต่งกายค่ะ ต้องเริ่มสอนเรื่องการปกปิดส่วนที่ไม่สมควรจะเปิดเผยให้ผู้อื่นเห็นได้แล้ว พูดให้เห็นข้อดีของการทำความสะอาด - เป้าหมายสูงสุดของการสอนลูกให้รักสะอาด ก็คือ ช่วยให้ลูกรับรู้ว่าการดูแลความสะอาดร่างกายเป็นสิ่งจำเป็นที่ต้องปฏิบัติทุกวัน ฉะนั้น คุณต้องพูดข้อดีให้ลูกเห็นทั้งขณะและหลังทำความสะอาดร่างกายทุกครั้งค่ะ อย่าลืมชมเชย - อย่าลืม...พูดชมลูกทุกครั้งที่เขาทำกิจกรรมเสร็จ ช่วยเพิ่มความมั่นใจให้ลูกได้ค่ะ ธรรมชาติของเด็กนั้นมีความอยากรู้ อยากเห็น และอยากทำอยู่เป็นทุนค่ะ การเปิดโอกาสให้ลูกได้ลองกิจกรรมใหม่ๆ นอกจาก กระตุ้นการเรียนรู้แล้ว ยังเพิ่มศักยภาพด้านต่างๆ ของลูกได้ด้วยนะคะ แล้วคุณจะรู้ว่า...เจ้าตัวน้อยทำอะไรได้มากกว่าที่คุณคิดค่ะ อ่านต่อได้ในนิตยสารรักลูกเดือน มีนาคม 2551 ค่ะ ข้อมูลจากนิตยสาร : ฉบับที่ 302 เดือนมีนาคม พ.ศ.2551