การจำสิ่งต่าง ๆ เป็นแหล่งข้อมูลดิบชั้นยอด  แต่ถ้ามีข้อมูลแล้วนำมาใช้ไม่เป็นก็ไม่เกิดประโยชน์คะ  วันนี้คุณครูนำเทคนิคการฝึกลูกช่างจำให้ก้าวไปเป็นลูกช่างคิดคะ  พร้อมแล้วก็  Install Program ‘จดจำ-คิด-สร้างสรรค์’ ไปพร้อมกันเลย

กำลังคลิกๆ อยู่หน้าจอคอมพิวเตอร์ก็ได้จ๊ะเอ๋กับจดหมายน้อยจากหม่าม้าคนหนึ่งที่กำลังครุ่นคิดตั้งคำถามว่า "ลูกชายตัวน้อยขาดความคิดสร้างสรรค์หรือเปล่านะ" โถ...ก็เจ้า Creativity ไม่ได้ปลูกฝังกันง่ายๆ เหมือนการลง Program ใหม่ๆ ใส่ Harddisk น่ะสิคะ แบบนี้ต้องขออ่าน Parent Request ให้ฟังดังๆ เสียแล้ว

.............................

Parent Request

ลูกชายชั้น ป.1 (วัย 6 ปี) ช่างจำแต่ไม่ค่อยเข้าใจค่ะ อย่างตอนเรียนเรื่องไดโนเสาร์ที่โรงเรียนกลับมา ลูกจะจำชื่อไดโนเสาร์ได้ แต่พอชวนเขาปั้นดินน้ำมันเป็นไดโนเสาร์ หรือตั้งคำถามให้เขาคิดเปรียบเทียบไดโนเสาร์แต่ละตัว เขากลับเงียบตลอด ไม่ยอมลงมือทำ จะทำอย่างไรให้ลูกที่เป็นเด็กที่ความจำดีอยู่แล้ว พัฒนาความคิดสร้างสรรค์ ลงมือทำสิ่งใหม่ๆ ได้บ้างคะ

หม่าม้าน้องริว / ปทุมธานี

........................................

ต้องขอยกนิ้วชมหม่าม้าน้องริวผู้ช่างสังเกตค่ะ เพราะบางทีคุณพ่อคุณแม่ของเจ้าหนูวัยนี้หลายท่านชื่นชมการที่ลูกเป็นคนจำเก่ง ถามอะไร...ตอบได้ แม่นยำเหมือนจับวาง แต่เผลอหลงลืมมองดูลูกว่าลูกแค่จดจำได้ หรือลูกสามารถนำข้อมูลในสมองมาคิดตาม วิเคราะห์-สังเคราะห์ ประมวลผล และสร้างสรรค์สิ่งใหม่ๆ ได้ นั่นแน่...เริ่มมองเห็นความแตกต่างแล้วใช่ไหมคะ ว่าความสามารถอย่างหลังที่ยกมาให้ฟังนั้นโดดเด่นกว่าแค่ "จำได้" เยอะแยะเชียว

แท้จริงแล้วพัฒนาการของน้องหนูช่วงวัย ป.1 นั้นกำลังเป็นวัยสั่งสมข้อมูลวิชาการที่กำลังค่อยๆ ถ่ายเทมาจากบรรยากาศรอบตัว ทั้งจากเนื้อหาการเรียนและจากความสนใจที่เพิ่มพูนหลากหลายขึ้น ทำให้เขาอาจเกิดการ "ร้อนวิชา" จดจำข้อมูลอย่างหิวกระหาย จนหมดแรงที่จะนำข้อมูลเหล่านั้นมาต่อยอดให้เติบโตแตกกิ่งก้านออกไปอีก

...........................................

Goal for Learning

มาจูนคลื่นความเข้าใจให้ตรงกันสักนิดค่ะ ว่าความคิดสร้างสรรค์คือความคิดต่างๆ ที่สร้างความแปลกใหม่อันก่อให้เกิดประโยชน์ โดยจุดเริ่มต้นของความคิดดีๆ ย่อมมาจากคลังข้อมูลดีๆ ที่เจ้าหนูเรียนรู้และจดจำได้ โปรแกรมใหม่ที่เราจะ Install ให้น้องริวจึงเป็นการ...

I เติมรากฐานความแข็งแรงให้พื้นฐานความจำของน้องริว

II ฝึกฝนดึงข้อมูลที่จดจำไว้ในสมองมาใช้อย่างมีประสิทธิภาพ

III ลงมือสร้างสรรค์ผลงานใหม่ๆ จากความคิดสร้างสรรค์ อันมีรากจากฐานข้อมูลที่น้องริวสั่งสมไว้

....................

Install Program...Creative Memories : สร้างบันทึกในสมอง

ความจำเป็นพื้นฐานของการเก็บสะสมข้อมูลอย่างดีค่ะ แต่ถ้าจะเสริมเติมให้การจดจำของลูกยิ่งสร้างสรรค์ มี Keyword ง่ายๆ ดังนี้ค่ะ

*Keyword 1 = ความหลากหลาย

ถ้าน้องริวชื่นชอบเรื่องไดโนเสาร์ ขอให้คุณเริ่มต้นด้วยการเปิดโอกาสให้เขาพบข้อมูลที่สนใจจากหลายช่องทาง เช่น หนังสือ การ์ตูน คำบอกเล่าจากผู้รู้ รวมทั้งสื่อ เช่น หนังสือพิมพ์ อินเตอร์เน็ต ซึ่งสมัยนี้สามารถคลิกค้นได้ทันใจวัยใฝ่รู้ ความหลากหลายจะขยับขยายหน่วยความจำของน้องริวให้กว้างไกลยิ่งขึ้น

*Keyword 2 = การบันทึก

ชักชวนสร้างบันทึกที่จัดหมวดหมู่อย่างชัดเจน เริ่มด้วยการตัดข่าว ซีรอกซ์เนื้อหา วาดภาพหรือคัดลอกตามต้นแบบ แล้วหาแฟ้มมาเก็บรวบรวมข้อมูลตามหัวข้อต่างๆ จากนั้นใช้คลิปหนีบกระดาษหรือทำการ์ดสวยๆ เขียนหัวข้อเรื่องติดไว้ที่หน้าแฟ้ม เป็นตัวช่วยแบ่งหมวดหมู่ที่สามารถย้อนกลับมาค้นข้อมูลได้ง่าย อ๊ะ...ถ้าน้องริวจะอินเทรนด์ใช้สื่ออิเล็กทรอนิกส์ ด้วยการบันทึกข้อมูลเป็นซีดีก็อย่าลืมจัดหมวดหมู่เรื่องบันทึกแยกไว้อย่างชัดเจนด้วยนะคะ

เช่น สมุดภาพไดโนเสาร์ (น้องริววาด+ลงสีเอง)

การ์ตูนความรู้เรื่องอาหารของเจ้าไดโนเสาร์ (น้องริวซีรอกซ์มาจากห้องสมุดของโรงเรียน)

ไฟล์ภาพโลกดึกดำบรรพ์ (บรรจุลงซีดี พร้อมนำมาเปิดค้นข้อมูล

Creative Tip for Mama&Papa

เปิดโอกาสให้น้องริวสนุกกับการ "จำ" ตามใจ สิ่งที่คุณต้องช่วยทำคือการจัดระบบความคิดให้ลูกด้วยคำพูด เช่น "ข้อมูลเรื่องไข่โดโนเสาร์จะบันทึกไว้ในแฟ้มไหนดีคะ" เพื่อให้น้องริวรู้จักการจัดกลุ่ม (Classifying) ข้อมูลที่จดจำได้อย่างเป็นระเบียบ

....................................

Install Program...Creative Using : ประลองความไว...ค้นข้อมูล

เมื่อคลังข้อมูลแน่นเอี้ยดก็ถึงเวลาฝึกฝนดึงข้อมูลที่จดจำไว้ในสมองมาใช้ในสถานการณ์ที่เหมาะสม และเกิดการเชื่อมโยงได้แข็งแรงเหมือนใยแมงมุมที่แน่นเหนียว

*Keyword 1 = สลับบทบาทถาม-ตอบ

ประดิษฐ์อุปกรณ์ด้วยแผ่นกระดาษแข็งวาดภาพต่างๆ ที่เกี่ยวข้องกับไดโนเสาร์ เช่น รูปร่างหน้าตาไดโนเสาร์ ถิ่นที่อยู่ พืชพรรณในยุคดึกดำบรรพ์ อุ่นเครื่องโดยคุณพ่อตั้งคำถาม แล้วให้คุณแม่และน้องริวตอบ โดยเริ่มต้นที่คำถามง่ายๆ อย่างการชูภาพไดโนเสาร์ 1 ตัวแล้วถามว่า "เจ้าตัวนี้ชื่ออะไร" "เจ้าตัวนี้ชอบกินอะไรเป็นอาหาร" จากนั้นจึงสลับบทบาท

*Keyword 2 = เชื่อมโยงประมวลผล

เพิ่มความยากในการค้นข้อมูล ด้วยการคว่ำแผ่นภาพลงแล้วให้สุ่มหยิบทีละ 2 ใบ แล้วให้เขาเล่าถึงความเชื่อมโยงของแผ่นภาพทั้งสอง กิจกรรมนี้อาจให้น้องริวเตรียมแฟ้มข้อมูลไว้ใกล้ๆ เพื่อเปิดค้นตามหัวข้อที่เกี่ยวข้อง

เช่น ภาพไข่โดเสาร์ + ภาพทะเลสาบ

เนื้อเรื่องที่เล่าอาจเป็นข้อมูล เช่น จำเป็นหรือไม่ที่เจ้าไดโนต้องวางไข่ใกล้แหล่งน้ำ แล้วไดโนเสาร์พันธุ์ใดบ้างที่ออกไข่ใกล้แหล่งน้ำ ทั้งนี้เพื่อให้น้องริวฝึกหัดการคิดเชื่อมโยงและประมวลผล

Creative Tip for Mama&Papa

การเปิดโอกาสให้ลูกตั้งคำถามบ้าง โดยมีกติกาง่ายๆ แค่ "ห้ามตั้งคำถามซ้ำกับข้อเดิม" จะกระตุ้นให้เจ้าหนูเกิดการเชื่อมโยงร้อยเรียงคำถามให้ยิ่งซับซ้อนขึ้น เช่น ซึ่งจะช่วยพัฒนาการคิดสร้างสรรค์ให้เจ้าหนูได้อีกทางหนึ่งค่ะ

.................................

Install Program...Creative Doing : ลงมือคิด...ลงมือทำอย่างสร้างสรรค์

จุดประกายไอเดีย ลงมือสร้างสรรค์ผลงานใหม่ๆ จากความคิดสร้างสรรค์ อันมีรากจากฐานข้อมูลที่น้องริวสั่งสมไว้

*Keyword 1 = If Clause

ใช้ประโยค "ถ้า...แล้ว..." กระตุ้นจินตนาการไร้ขอบเขต โดยไม่จำเป็นต้องตั้งโจทย์ที่อิงหลักความเป็นจริงเท่านั้น เช่น "ถ้ามีไดโนเสาร์สายพันธุ์ใหม่เกิดขึ้นบนโลก ริวคิดว่ามันจะหน้าตาเป็นอย่างไรคะ" วิธีนี้น้องริวต้องเกิดการเชื่อมโยงความรู้ที่บันทึกไว้ เช่น สาเหตุที่น่าจะส่งผลให้ไดโนเสาร์สูญพันธุ์ อาทิ ขนาดอันใหญ่ยักษ์ ความเทอะทะในการหนีภัยธรรมชาติ ซึ่งความเข้าใจนี้จะช่วยวางแนวทางการออกแบบให้น้องริววิเคราะห์ถึงขนาดที่เหมาะสมของเจ้าไดโนน้องใหม่ที่จะมีอายุยืนยาวได้

*Keyword 2 = ตกผลึกเป็นผลงาน

เมิ่อจินตนาการบรรเจิด ให้ชวนเขาแปรเปลี่ยนองค์ความรู้นามธรรมไปเป็นการลงมือสร้างผลงาน Masterpiece อย่างเป็นรูปธรรม ขอให้คุณพ่อคุณแม่เลือกเทคนิคปฏิบัติที่น้องริวถนัดหรือชื่นชอบเป็นพิเศษ เช่น การหล่อปูนปลาสเตอร์แล้วเพ้นท์สี การหล่อเรซิ่น การสลักภาพนูนต่ำ ถ้าวิธีทำไม่ยากจนเกินไปในความคิดของเขาจะจูงใจให้เขากระตือรือร้นจะลงมือทำมากขึ้น

Creative Tip for Mama&Papa

ระหว่างลงมือทำ คุณสามารถสอดแทรกคำถามเจาะลึกถึงรายละเอียดของชิ้นงานค่ะ เช่น "ทำไมขาหน้าของมันถึงได้เล็กเหมือนขาของเจ้าทีเร็กซ์เลยล่ะ" "ทำไมเราถึงต้องติดปีกไว้ที่ข้างลำตัวของมันคะ ถ้าเราติดไว้อันเดียวที่บนหัวเหมือนคอปเตอร์ไม้ไผ่ของโดเรมอน ไดโนเสาร์ตัวนี้จะบินได้ไหม" ชวนให้เขาตอบคำถามโดยอ้างอิงหลักการและเหตุผลด้วยนะคะ

......................

การก่อกำเนิดของความคิดสร้างสรรค์จำเป็นต้องอาศัยการบ่มเพาะและสั่งสม จึงขอให้น้องริวอย่าเกรงกลัวความผิดพลาดหรือล้มเหลวนะคะ เชื่อว่าหม่าม้าน้องริวจะเป็นคนหนึ่งที่ช่วยเชียร์และช่วยแชร์ไอเดีย เพื่อสร้างสรรค์สิ่งใหม่ๆ ให้ช่วงปิดเทอมใหญ่ของน้องริวละลานตาไปด้วยสีสันแห่งความสนุกเลยล่ะค่ะ

จาก:

ฉบับที่ 106 เดือนเมษายน พ.ศ.2552