3-4 ปี
- พุงที่เคยมีจะแบนราบ เคลื่อนไหวกระฉับกระเฉงทั้งเดินหน้า ถอยหลัง เลี้ยวหรือหยุดอย่างฉับพลันได้ เดินสลับเท้าขึ้นบันไดได้ แต่ขาลงยังต้องค่อยเป็นค่อยไป ถีบจักรยาน 3 ล้อได้ เดินทรงตัวบนไม้กระดาน เตะลูกบอลขนาดใหญ่ได้โดยที่ตัวเองไม่ล้ม และพอจะควบคุมทิศทางได้บ้างแล้ว
- จับดินสอได้ดี วาดวงกลม กากบาท สี่เหลี่ยม ตัวอักษรง่ายๆ ตามแบบ ใช้กรรไกรได้
- บังคับกล้ามเนื้อตาได้
4-5 ปี
- ยืนทรงตัวด้วยขาข้างเดียวได้นานหลายนาที กระโดดขาเดียวได้ ไกล 4-6 ก้าว กระโดดลงจากที่สูง 2 ฟุตได้ กระโดดข้าม กระโดดหมุนตัวได้ เดินต่อเท้าได้ วิ่งหลบหลีกได้ เรียนรู้ที่จะใช้พลังงานด้วยวิธีอื่น เช่น ว่ายน้ำ
- รู้จักใช้มือรับบอลแทนแขน ใช้กรรไกรตัดตามเส้นได้ ร้อยเชือกรองเท้าได้แต่ผูกไม่ได้ ใส่และถอดเสื้อผ้าได้เอง ใช้ช้อนส้อมได้ วาดรูปที่ประกอบด้วยรูปทรงง่ายๆ ได้
5-6 ปี
- ก้มแตะหัวแม่เท้าโดยไม่งอเข่าได้ กระโดดสลับขาได้ ลงบันไดสลับเท้าได้ เคลื่อนไหวตามจังหวะดนตรีและชอบการเต้นรำ เข้าใจกฎเกณฑ์และคะแนนในการเล่นเกม พร้อมจะเรียนรู้และทดลองขี่จักรยาน 2 ล้อ พยายามใช้ทักษะทุกส่วนของร่างกาย
- ปีนป่าย โหนตัวไปมาได้คล่อง ควบคุมร่างกายส่วนต่างๆ ในการเคลื่อนไหวได้ดี
- บังคับและใช้มือได้คล่องขึ้น จับดินสอ สีได้ถูกต้อง เขียนลอกตัวอักษรบางตัวได้
ชวนหนูให้สนุกคิด สนุกเรียนรู้
ช่วงวัยนี้ของลูกความเปลี่ยนแปลงทางร่างกายจะมีไม่มากและไม่ชัดเจนเท่ากับช่วงปีแรกๆ แต่สิ่งที่พัฒนาเปลี่ยนไปมากก็คือพลังของการเรียนรู้ ความคิดสร้างสรรค์ กิจกรรมในวัยนี้ส่วนใหญ่จึงควรเน้นไปในส่วนที่ส่งเสริมให้ลูกได้ใช้ความคิด จินตนาการให้มาก
ส่วนการเสริมพัฒนาการทางกายในช่วงวัยนี้นั้น จะเป็นไปในลักษณะเพิ่มพูนทักษะความชำนาญในการใช้กล้ามเนื้อให้แคล่วคล่องมากยิ่งขึ้น เพื่อเชื่อมต่อและพัฒนาไปสู่ความสามารถใหม่ๆ ที่น่าตื่นเต้นและแปลกใหม่สำหรับลูก เช่น การเล่นดนตรี กีฬา เต้นรำ การใช้อุปกรณ์ เครื่องมือเครื่องใช้ หรือแม้แต่กิจวัตรประจำวันที่ช่วยเหลือตัวเองได้มากขึ้น ซึ่งแน่นอนว่าระหว่างกิจกรรมเหล่านี้ลูกก็ได้ฝึกใช้ความคิด จินตนาการและการสร้างสรรค์ไปด้วย
* สนับสนุนกิจกรรมที่ลูกได้พัฒนาร่างกายทุกส่วน เช่น เตะ โยนลูกบอล กระโดดเชือก ว่ายน้ำ ดนตรี เป็นต้น ถึงการเล่นโดยทั่วไปของเด็กจะเป็นการออกกำลังกายโดยธรรมชาติอยู่แล้ว แต่ก็ยังไม่เพียงพอโดยเฉพาะในยุคที่มีกิจกรรมนั่งโต๊ะมาล่อตาล่อใจหนูๆ ให้สนใจมากมาย เช่น เกม คอมพิวเตอร์ ทีวี ก่อนที่ลูกจะหันเหไปสนใจสิ่งเหล่านี้ ควรเริ่มปลูกฝังการออกกำลังกาย เล่นกีฬาให้เป็นนิสัยค่ะ
นอกจากการออกกำลังกายจะให้ประโยชน์กับลูกในการสร้างความแข็งแรงของกล้ามเนื้อมัดต่างๆ การทำงานประสานของกล้ามเนื้อแขน ขา มือ เท้า และสัมพันธ์กับสายตาแล้ว ทุกครั้งที่ลูกได้ใช้แรงออกกำลังจะมี Growth Hormone หรือฮอร์โมนที่ดูแลเรื่องการเจริญเติบโตของร่างกายหลั่งออกมามากช่วยพัฒนาการเจริญเติบโตและส่วนสูงของเจ้าตัวเล็กด้วย เมื่อฮอร์โมนนี้หลั่งออกมามากร่างกายลูกก็จะยิ่งเติบโตเร็ว ที่สำคัญยังปลูกฝังพฤติกรรมสุขภาพให้ลูก ช่วยให้เจริญอาหาร ลดปัญหาสุขภาพที่เด็กหลายๆ คนในยุคนี้กำลังเผชิญกันเยอะอย่างโรคอ้วนด้วยค่ะ
วิธีง่ายๆ คือออกกำลังกาย ขี่จักรยาน เล่นฟุตบอล ไปพร้อมๆ กับลูก และเพิ่มความสนุกลงไปในการเล่นอีกนิด เช่น วางเงื่อนไข ใส่กติกาการเล่น หรือใช้เสียงเพลงประกอบ ก็จะยิ่งเป็นที่สนใจและรู้สึกสนุกที่จะเล่นมากขึ้น และช่วงวัยนี้ควรแนะนำกีฬาให้รู้จักหลากหลายชนิดให้ลูกได้เลือกชนิดที่ตัวเองสนใจ อย่างน้อยๆ วันหนึ่งลูกควรมีเวลาสำหรับกิจกรรมส่งเสริมโครงสร้างร่างกายอย่างนี้วันละ 60 นาที และไม่ควรมีช่วงว่างโดยไม่ได้ทำอะไรเลย (ยกเว้นช่วงนอนหลับ) เกินวันละ 60 นาทีค่ะ
* กิจกรรมเสริมทักษะการใช้มือ วัยนี้ของลูกชื่นชอบการเล่นมาก โดยเฉพาะการเล่นที่ต้องใช้ทักษะของมือ เช่น งานศิลปะ คุณพ่อคุณแม่ควรเตรียมอุปกรณ์ศิลปะทั้งสีไม้ สีเทียน สีน้ำวัสดุธรรมชาติ กระดาษแผ่นโต อุปกรณ์เหลือใช้เพื่อการประดิษฐ์ นิตยสารเก่า ฯลฯ ให้ลูกได้เลือกใช้ หรือจะเป็นกรรไกรเล็กที่ปลอดภัยเหมาะมือให้ลูกตัดกระดาษเล่น และค่อยๆ เพิ่มเงื่อนไขให้ยากขึ้น เช่น ให้ตัดตามตามรอย รูปที่กำหนด
กิจกรรมนี้จะช่วยให้ลูกฝึกปรือการใช้นิ้วมือ ข้อมือ การประสานสายตากับมือ และเสริมสร้างจินตนาการความคิดสร้างสรรค์ คุณพ่อคุณแม่ควรให้ความสนใจสังเกตความสามารถด้านนี้ของลูกด้วย ว่าขณะวาดรูป ระบายสี ลูกไม่ค่อยกล้าลงน้ำหนัก หรือระบายเลอะเทอะหรือไม่ เพื่อจะได้ช่วยเสริมและเพิ่มทักษะนี้ให้ลูกด้วยการเลือกสีแท่งโตให้ลูกจับถนัดมือมากยิ่งขึ้น
* มอบหมายงานให้ลูกรับผิดชอบ เช่น งานบ้านง่ายๆ ที่ไม่เกินความสามารถลูก เช่น ช่วยจัดโต๊ะอาหาร ตากผ้า หรือให้มีส่วนร่วมกับงานของครอบครัว อย่างช่วยคุณพ่อล้างรถ ช่วยคุณแม่จัดบ้าน คุณพ่อคุณแม่เองต้องไม่หงุดหงิดกับความไม่เรียบร้อยจนลูกหมดกำลังใจเลิกล้มไปก่อนนะคะ เพราะกิจกรรมนี้ได้ฝึกทั้งทักษะทางกาย ความรู้สึกภาคภูมิใจและความรับผิดชอบค่ะ หลายต่ออย่างนี้คุ้มแน่ค่ะที่อดทน
* เปิดโลกเรียนรู้นอกบ้าน ไม่ว่าจะเป็นแหล่งเรียนรู้สำหรับเด็ก สถานที่ท่องเที่ยวตามธรรมชาติ ตลาด สวนสาธารณะ เป็นต้น วัยนี้จะพาลูกไปไหนมาไหนก็ไม่ใช่เรื่องยุ่ง วุ่นเหมือนเมื่อยังเล็กๆ แล้ว เพราะลูกดูแลตัวเองได้มากขึ้น สื่อสารได้เยอะขึ้น คุณจึงควรพาลูกออกสู่โลกกว้างเพื่อเพิ่มประสบการณ์ที่หลากหลาย และประสบการณ์ที่หลากหลายนี้จะกระตุ้นความสนใจใคร่รู้ที่มีในตัวลูก และเป็นการช่วยเตรียมทักษะทางด้านสังคมยามเมื่อหนูต้องเข้าสู่รั้วโรงเรียนได้ด้วยทางหนึ่ง
* ให้ลูกได้สัมผัสกิจกรรมที่หลากหลาย เพราะระหว่างนั้นนอกจากลูกจะได้พัฒนาทักษะทางกายให้เพิ่มพูนแล้ว ลูกจะได้ค้นพบทักษะการคิด เชื่อมโยง จินตนาการ วินัย คุณพ่อคุณแม่ เพื่อสร้างบรรยากาศชวนเรียนรู้ให้ลูก ต้องพยายามแสดงให้ลูกรู้ว่าการเรียนรู้ของลูกเป็นเรื่องน่าตื่นเต้นเสมอ พร้อมกันนั้นต้องเปิดโอกาสให้ลูกได้ทำสิ่งที่สนใจ ทำกิจกรรมร่วมกับคุณด้วย และแสดงให้ลูกเห็นว่าคุณพร้อมสนับสนุนในสิ่งที่ลูกสนใจเสมอ แม้ว่าความสนใจของลูกจะเปลี่ยนแปลงไปเรื่อยๆ โดยไม่พยายาม ยัดเยียดกิจกรรมที่คุณสนใจหรือเห็นว่าดีให้ลูก
ข้อมูลจาก : นิตยสาร
ฉบับที่ 255 เดือนเมษายน พ.ศ. 2547
