ขอหนูได้ใช้สมองซีกขวาบ้าง
โดย: ดร.อรนุช ลิมตศิริ
สมองซีกขวาก็ช่วยให้หนูเป็นอัจฉริยะได้เหมือนกันนะ
รู้ไหมคะว่า หนูๆ ไม่ได้เรียนรู้ด้วยสมองซีกซ้ายเพียงซีกเดียว สมองซีกขวาก็ทำให้หนูเป็นอัจฉริยะได้เหมือนกัน
คุณพ่อคุณแม่เคยสงสัยมั้ยว่า "เด็กมีกระบวนการคิดและการย่อยข้อมูลอย่างไร" เพื่อตอบคำถามนี้ เราลองมาพิจารณาการทำงานของสมองซีกซ้ายและซีกขวาที่เป็นตัว กำหนดวิถีในการคิด การเรียนรู้ และการย่อยข้อมูลของเด็กแต่ละคนที่แตกต่างกันไป
รู้จักการทำงานของสมองของลูกน้อย
สมองสองซีกเชื่อมโยงต่อกันด้วยเยื่อประสาทที่เรียกว่า คอร์ปัส คาลโลซัม (Corpus Callosum) ซึ่งทำหน้าที่เชื่อมสมองซีกซ้ายและซีกขวา ระบบการทำงานของสมองสองซีกทำงานเหมือนกันแต่กลับข้างกัน นั่นคือ สมองซีกซ้ายควบคุมการทำงานของร่างกายซีกขวา และสมองซีกขวาควบคุมการทำงานของร่างกายซีกซ้าย
แม้สมองทั้ง 2 ซีกจะเหมือนกัน แต่ไม่ได้หมายความว่า สมองซีกขวาและซ้ายจะทำงานเหมือนกันทุกประการ เช่น ถ้าเราตรวจสอบความสามารถในการทำงานของมือทั้ง 2 ข้าง จะสังเกตเห็น "ความไม่เท่ากัน" ของการทำงานนั้นๆ และมีน้อยคนนักที่ถนัดการใช้มือทั้งสองข้างอย่างแท้จริง นี่เป็นเพียงตัวอย่างหนึ่งของความต่างขั้นพื้นฐานในการทำงานของสมองสองซีก และเมื่อไม่นานนี้ได้พบหลักฐานว่าสมองทั้งสองซีก มีการทำงานไม่เหมือนกันเลย ทั้งโครงสร้างและการทำงาน
การที่บอกว่าเด็กถนัดใช้สมองซีกขวาหรือซีกซ้าย เราไม่ได้หมายความว่าเด็กใช้สมองซีกใดซีกหนึ่งเพียงซีกเดียว แต่หมายถึงว่าเด็กนั้นใช้สมองซีกหนึ่งมากกว่าอีกซีก หนึ่ง สมองที่ถนัดจะย่อยข้อมูลส่วนใหญ่ก่อนหรือเร็วกว่าอีกข้างหนึ่ง
* สมองซีกซ้าย (บางครั้งอาจเรียกว่า สมองด้านวิชาการ) ทำงานเกี่ยวข้องกับ....
* การวิเคราะห์ข้อมูลในลักษณะเป็นขั้นตอน
* การเรียงลำดับก่อนหลัง
* จากง่ายไปหายาก
* ความสามารถทางตรรกะ คณิตศาสตร์
* การสังเกตรายละเอียดและข้อเท็จจริง
* ความสามารถในการตีความหมายสัญลักษณ์ทุกชนิด (ตัวอักษรหรือตัวเลข)
* ความสามารถทางภาษา (การถ่ายทอดความรู้สึกนึกคิดด้วยคำพูด)
* การอ่านออกเสียง ลายมือ การทำตามคำสั่งและท่องจำ
* สมองซีกขวา (อาจเรียกว่าสมองส่วนสร้างสรรรค์) ทำงานเกี่ยวข้องกับ.....
* ระบบการทำงานของประสาทสัมผัสแบบแฮปติค (Haptic) ซึ่งเป็นระบบที่รับรู้ข้อมูลทางผิวหนัง
* การเคลื่อนไหวของข้อต่อผสมผสานกับการเคลื่อนไหวทั้งตัว
* ความสามารถในการใช้ร่างกายและพื้นที่รอบตัว ซึ่งเป็นความสามารถทางกีฬา มิติสัมพันธ์
* ความสามารถด้านรูปทรงและรูปแบบ ทางศิลปะ จินตนาการ การสร้างสรรค์ ขับร้อง ทำนอง ดนตรี จังหวะ ความไวต่อสี การสร้างจินตภาพและการคิดเป็นภาพรวม
การศึกษาบ้านเราที่ผ่านมานั้น ให้ความสำคัญกับหลักสูตรที่ทำให้เด็กใช้สมองซีกซ้ายหรือเด็กถนัดสมองซีกซ้ายเป็นหลัก เพราะในระบบโรงเรียนส่งเสริมให้เด็กเรียนรู้ เรื่องราววิชาการ จดจำสัญลักษณ์ต่างๆ สอนให้เด็กอ่านและเขียนหนังสือ เรียงลำดับก่อนหลัง จากง่ายไปหายาก สนับสนุนให้เด็กท่องจำ เขียนสระ พยัญชนะ สะกดคำ การคัดลาย มือ ฝึกสังเกตรายละเอียด และทำตามคำสั่ง ทั้งหมดล้วนเป็นความถนัดของเด็กที่ใช้สมองซีกซ้ายทั้งนั้น ส่วนเด็กที่ถนัดใช้สมองซีกขวา ชอบใช้จินตนาการ ชอบดนตรี จังหวะ การวาดภาพ เรียนรู้ด้วยการเคลื่อนไหว ฯลฯ ไม่ค่อยได้รับความสำคัญเท่าไหร่นัก
กิจกรรมในชั้นเรียน ครูควรจัดกิจกรรมที่เหมาะสมกับเด็กที่ถนัดการใช้สมองทั้งสองซีก โดยเฉพาะควรให้เด็กได้ใช้สมองซีกขวาของตน ได้มีโอกาสแสดงความสามารถของตนออกมา และทำให้เด็กรู้สึกว่าตนเองประสบความสำเร็จ และมีความสุขในการเรียน
มาบริหารสมองซีกขวา..กันเถอะ
1.เคลื่อนไหวร่างกาย ควรให้เด็กเคลื่อนไหวร่างกายในลักษณะที่ให้สมองทำงานสลับกัน ซึ่งจะช่วยให้สมองทำงานได้สัดส่วนทั้งสองซีก ด้วยวิธีการต่างๆ ดังนี้
* แตะสลับ (มือซ้ายและเข่าขวา และมือขวาแตะเข่าซ้าย)
* เดินสลับแขนขา
* คลานสลับแขนขา
* นอนกลิ้งตัวบนพื้น
2.ฝึกเขียนในอากาศ หรือให้เด็กจับคู่กัน แล้วสลับกันเขียนบนแผ่นหลังของกันและกัน เด็กควรปิดตาขณะที่เพื่อนเขียนบนแผ่นหลังของตน การปิดตาจะช่วยให้การรับรู้ดีขึ้น
3.เคลื่อนไหวร่างกายเพื่อสร้างรูปทรง ตัวเลข หรือตัวอักษรต่างๆ
4.เขียนโดยอาศัยประสาทสัมผัสทางมือ โดยใช้วัสดุต่างๆ ทำเป็นคำหรือตัวเลข เช่น ข้าวสาร เมล็ดถั่ว ฯลฯ
5.เขียนโดยใช้จังหวะ ดนตรี การเคลื่อนไหวร่างกายประกอบเพลง
6.ส่งเสริมให้เด็กสร้างจินตนภาพ
7. ใช้สื่อการเรียนการสอนที่เป็นของจริง ฯลฯ
บ้านเราควรจะปรับปรุงกิจกรรมการเรียนการสอนใหม่ เพื่อสร้างเสริมและพัฒนาทรัพยากรมนุษย์ จากการศึกษาเรื่องความถนัดของสมอง ทำให้เราเข้าใจว่าเด็กมีกระบวนการเรียนรู้ กระบวนการคิด และการย่อยข้อมูลด้วยวิธีอันหลากหลาย การที่เราพิจารณาถึงความถนัดของสมอง จะช่วยให้เราพบวิธีสอนและการจัดกิจกรรมการเรียนการสอน ที่สนองความต้องการเฉพาะตัวของเด็กแต่ละคน และจะช่วยให้เด็กเรียนรู้อย่างมีความสุขและพัฒนาได้เต็มศักยภาพของตัวเอง
| จาก: |
 | | 
