3-6 ปี เป็นวัยที่เริ่มมีพัฒนาการด้านต่างๆ ชัดเจนขึ้นค่ะ คุณพ่อคุณแม่จึงควรใช้โอกาสนี้ส่งเสริมทักษะให้ลูกด้วยกิจกรรมง่ายๆ ที่สามารถทำร่วมกันในครอบครัวโดยไม่ต้องเสียค่าใช้จ่าย แถมได้ประโยชน์ทั้งกับตัวลูกและช่วยสร้างความรักความเข้าใจกันในครอบครัวให้มากขึ้นด้วย
กิจกรรม Low-Cost...เสริมพัฒนาการ
คุณพ่อคุณแม่สามารถหยิบยกสิ่งรอบๆ ตัว หรือสิ่งที่มีอยู่แล้วที่บ้าน มาสร้างสรรค์เป็นเกมสนุกๆ ให้ลูกได้เล่นพร้อมกับเสริมพัฒนาการในแต่ละด้านของลูกไปในตัวดังนี้ค่ะ
1. กิจกรรม...เสริมพัฒนาการทางภาษา
-
- เกมต่อคำ
ลองคิดคำศัพท์ง่ายๆ แล้วให้ลูกนึกคำที่เหมือนกับคำลงท้ายที่คุณพ่อคุณแม่พูด เช่น คำว่า นาฬิกา ลงท้ายด้วย ก.ไก่ หนูลองหาซิมีคำไหนขึ้นต้นด้วย ก.ไก่บ้างนะ ลูกอาจจะยังผสมคำไม่เป็น แต่ลูกจะได้เรียนรู้เสียงและคำศัพท์หรือคำที่คล้องจองกัน จากนั้นก็ลองสลับกันเล่นให้เขาเป็นคนคิดคำขึ้นมาแล้วให้คุณพ่อคุณแม่เป็นคนทาย ทำให้สนุกมากขึ้นค่ะ
-
- เกมหุ่นยนต์ ...เป็นเกมที่ผึกการทำตามคำสั่ง ลองสมมติให้ลูกเป็นหุ่นยนต์ แล้วให้ทำท่าทางตามที่เราบอก เช่น หนูทำท่าหุ่นยนต์ หรือสั่งให้ลูกจับอวัยวะส่วนต่างๆ ของร่างกาย เกมนี้ช่วยฝึกเรื่องไหวพริบ การแยะแยะและเรียนรู้เรื่องกิริยา รวมถึงการแสดงออกในท่าทางและอารมณ์ต่างๆ ด้วย
2.กิจกรรม...เสริมพัฒนาการทางสมอง
-
- เกมปิดตาฟังเสียง...เกมนี้เสริมพัฒนาการทางสมอง ฝึกเรื่องประสาทสัมผัส ความจำ และฝึกการเชื่อมโยง คุณแม่อาจลองปิดตาลูก เเล้วให้ลูกฟังเสียง แล้วให้ทายว่านี่เสียงอะไร อาจเป็นเสียงง่ายๆ เช่น เสียงนาฬิกา ติ๊กๆๆ เสียงเปิดประตู เสียงน้องหมาน้องแมว ซึ่งลูกเคยได้ยินอยู่แล้วแต่อาจไม่ทันสังเกตว่าเสียงอะไร เขาจะได้ฝึกเรื่องการแยะแยะเสียง
นอกจากนี้เราอาจเลือกของที่ลูกชอบกินเอามาอย่างละนิดอย่างละหน่อย แล้วปิดตาให้เขาชิม จากนั้นก็ให้บอกว่าอันนี้คืออะไร ลูกก็จะรู้สึกสนุก และอยากกินมากขึ้น ที่สำคัญได้ฝึกการสังเกตและแยกแยะรสชาติอาหารที่ลูกกินทุกวันค่ะ
- คลำให้เจอ ทายให้ถูก... คุณแม่สามารถเอาของที่ลูกคุ้นเคยใส่ไปในกล่อง แล้วเจาะรูให้ลูกเอามือใส่เข้าไปได้ จากนั้นก็ถามเขาว่าหนูรู้มั้ยว่ามันคืออะไร ไหนลองบอกแม่ซิ มันแข็งหรือนิ่ม เป็นเหลี่ยม เป็นวงกลม เล็กหรือใหญ่ เกมนี้จะช่วยเรื่องของการเชื่อมโยง ช่วยกระตุ้นความคิดและการทำงานของสมองได้ดีค่ะ
3. กิจกรรม...เสริมความคิดสร้างสรรค์
- ประดิษฐ์สิ่งของ ...เกมนี้คุณพ่อคุณแม่สามารถสอนให้ลูกเห็นคุณค่าของสิ่งของ ปลูกฝังค่านิยมเรื่องการประหยัด การอดออมได้ ที่สำคัญเป็นเกมที่ให้ลูกได้ใช้ความคิดสร้างสรรค์เต็มที่ค่ะ เช่น คุณแม่อาจหาอุปกรณ์ต่างๆ เช่น กล่อง พลาสติก ขวดที่ใช้แล้ว
จากนั้นก็ชวนเขามาประดิษฐ์สิ่งของ ให้ลูกคิดว่าอยากทำอะไร ซึ่งคุณแม่แนะเขาได้ เช่น วันนี้เราจะทำกระปุกออมสินกันดีมั้ยคะ หนูคิดว่าเราจะใช้อะไรดีนะ เราควรเปิดโอกาสให้ลูกได้ลงมือทำให้เต็มที่ ให้เขาได้สร้างสรรค์ด้วยตัวเองมากที่สุด
- ทำการ์ดจากกระดาษเหลือใช้...เทศกาลหยุดยาวอย่างวันสงกรานต์ วันครอบครัว คุณแม่สามารถชวนลูกทำการ์ดให้คุณปู่คุณย่า คุณตาคุณยายจากเศษวัสดุหรือเศษกระดาษ เช่น ถุงกระดาษที่มีสีสันหรือลวดลาย กระดาษที่คุณพ่อคุณแม่ปริ้นงานออกมาแล้วไม่ได้ใช้ ลองให้เขาได้วาด เขียน หรือตัดแปะ การที่เขาได้ทำงานศิลปะจะช่วยให้เขามีสมาธิและได้ใช้จินตนาการเช่นกัน
4.กิจกรรม...เสริมพัฒนาการทางร่างกาย
- เกมดนตรีและกิจกรรมเข้าจังหวะ
ดนตรี และกิจกรรมเข้าจังหวะเป็นเป็นเกมที่สามารถทำร่วมกันในครอบครัวได้อย่างสนุกสนาน ที่สำคัญเป็นกิจกรรมที่ช่วยเสริมสร้างทักษะทางด้านร่างกายได้อย่างดี คุณพ่อคุณแม่อาจหาเครื่องดนตรีจากสิ่งของในบ้าน เช่น ขวดแก้ว กระป๋องนม หรือเปิดเพลงจังหวะสนุกๆ ร่วมด้วย แล้วร้องและทำมือประกอบจังหวะ ออกท่ากายบริหารกันไปกับลูก ซึ่งจะช่วยฝึกเขาให้รู้จักจังหวะ ได้เคลื่อนไหวร่างกายพัฒนากล้ามเนื้อมัดเล็ก มัดใหญ่ให้แข็งแรง
- เกมทำงานบ้านหรรษา...ลูกวัยนี้สามารถช่วยงานบ้านง่ายๆ ได้ หากทุกคนในบ้านทำร่วมกันได้ เปลี่ยนจากการสั่งให้เขาทำ มาเป็นเกมสนุกๆ แทน ลูกก็จะสนุกมากขึ้น เช่น ลองชวนเข้าครัว ให้ลูกเป็นคนคิดเมนูว่าอยากทำอะไร แล้วก็หาของที่มีอยู่ในตู้เย็น คุณแม่อาจบอกว่าในตู้เย็นเรามีอะไรบ้าง เราลองมาคิดกันซิว่าจะทำอะไรได้บ้าง โดยเฉพาะลูกวัย 5- 6 ขวบ จะเริ่มมีไอเดียแล้วว่าของสิ่งนี้เอามาทำอะไรบ้าง เกมนี้ได้ทั้งออกกำลังกาย และฝึกความคิดสร้างสรรค์ไปพร้อมๆ กันค่ะ
- เกมทำสวน ปลูกต้นไม้...เกมนี้ลูกจะได้เรียนรู้ทุกขั้นตอนของการปลูกเลยค่ะ เริ่มตั้งแต่การเลือกเมล็ดพันธ์ ลูกจะได้รู้เรื่องคำศัพท์ ได้ใช้กล้ามเนื้อมัดเล็กมัดใหญ่ตอนลงมือปลูก ระหว่างการดูแลและรอให้ต้นไม้เติบโต คุณพ่อคุณแม่สามารถสอดแทรกเรื่องความอดทน การทะนุถนอมต้นไม้ที่เราปลูก จนกระทั่งวันหนึ่งที่มันออกดอกออกผล เขาก็จะรู้สึกรักธรรมชาติ ยิ่งมีผลมากินได้ด้วย ลูกก็ภูมิใจเพราะได้ปลูกด้วยตัวเอง
5.กิจกรรม..เสริมทักษะทางสังคม
- เกมบทบาทสมมติ....วัยนี้ลูกชอบเล่นบทบาทสมมติอยู่แล้ว เช่น ครู- นักเรียน คุณหมอ-คนไข้ พ่อ-แม่-ลูก หรือเล่นขายของ หากคุณพ่อคุณแม่เป็นตัวละครร่วมเล่นกับลูก ขณะที่เล่นอยู่นั้น เราก็สามารถสังเกตพฤติกรรมของลูกได้ เช่น หากเล่นเป็นครู-นักเรียนกัน คุณแม่อาจแกล้งทำผิด ดูซิคุณครูจะทำยังไง ถ้าลูกใช้วิธีลงโทษด้วยการตี แม่ก็ต้องตั้งข้อสงสัยว่าตอนอยู่ที่โรงเรียนคุณครูเคยตีลูกเราหรือเปล่า
นอกจากนี้ยังสามารถสอนเรื่องมารยาทหรือการเข้าสังคม ด้วยการสร้างสถานการณ์ขึ้นมา เช่น ไปซื้อของที่ตลาด เราก็สอนเขาเรื่องการใช้เงิน เรื่องจำนวนตัวเลข ให้ลูกได้รู้จักการเลือกของ การต่อรองราคาค่ะ
การได้ทำกิจกรรมง่ายๆ ร่วมกันในครอบครัว นอกจากไม่สิ้นเปลืองค่าใช้จ่าย ได้สายสัมพันธ์ที่แนบแน่นแล้ว ลูกยังได้ความรู้ ได้ทักษะในชีวิตประจำวันมากมาย ที่สำคัญคุณพ่อคุณแม่ก็ได้รู้จักลูก ได้เข้าใจพัฒนาการต่างๆ ของลูกอย่างใกล้ชิด และสามารถสนับสนุนเขาได้ตรงจุดค่ะ
เรียบเรียงจากบทสัมภาษณ์ พญ.อัมพร สันติงามกุล กุมารแพทย์ผู้เชี่ยวชาญด้านพัฒนาการและพฤติกรรม โรงพยาบาลสมิติเวช ศรีนครินทร์
